چارت سازمانی (Organizational Chart) ساختار ، روابط و موقعیت های شغلی افراد را در سازمان نشان میدهد و باعث ایجاد نظم در اجرای فرآیندهای کسب و کار می‌شود. چارت سازمانی می تواند به عنوان یک ابزار مدیریتی مورد استفاده قرار گیرد و چون به دید بصری افراد در بهتر دیدن سازمان کمک شایانی میکند، بسیار ارزشمند است.
چارت سازمانی به مدیران کسب و کارها در مدیریت منابع انسانی به صورت موثرتر و بهتر کمک می کند. زمانی که یک نمودار سازمانی اصولی بر اساس نوع سازمان تعریف شود، علاوه بر اینکه کلیه افراد سازمان بر نوع وظایف خود واقف اند، مدیر نیز می تواند نوع و حجم کاری کارکنانش را زیر نظر داشته باشد. همچنین می تواند وظایفی که هر فرد قرار است در آینده انجام دهد را پیش بینی و مشاهده نماید. نمودار سازمانی برای هر سازمانی چه بزرگ و چه کوچک ضروری می باشد، اما بیشتر برای سازمان های بزرگ و با تعداد کارمندان زیاد اهمیت دارد. نمودار سازمانی در سازمان های بزرگ به مدیر کمک می کند تا بهتر بتواند بر کارکنانش نظارت داشته باشد.
نتایج داشتن چارت سازمانی :
مجموعه با ایجاد ساختار سازمانی درست و ترسیم چارت سازمانی بی نقص ، به نتایج زیر نائل می گردد :
1-مشخص شدن حدود وظایف و اختیارات افراد
- پیشگیری از موازی کاری
- بهبود عملکرد با تقلیل زمان انجام امور
- استخدام هدفمند
- بالا رفتن سطح رضایت شغلی و وفادار سازی نیروی انسانی به سازمان
- کاهش خطاها و بهبود عملکرد سازمانی و رونق کسب و کار
- ارتقاء سطح کیفی خدمات و بالا رفتن رضایتمندی مشتریان
- افزایش بهره وری و پایین آمدن هزینه های اجرایی و عملیاتی
- پیشگیری از تنش و کاهش چالش نیروی انسانی با تعریف فرایندهای گوناگون
انواع ساختار سازمانی
- ساختار ماتریسی
- ساختار سلسله مراتبی
- ساختار افقی
- ساختار شبکه
- ساختار بخش
- ساختار سازمانی خطی
- ساختار سازمانی مبتنی بر تیم
1- ساختار ماتریسی
در چارت سازمانی ماتریسی ، روابط گزارش‌دهی به جای سلسله مراتب سنتی ، به‌عنوان یک شبکه یا ماتریس تنظیم می‌شوند . به عنوان مثال ، همه مهندسان ممکن است در یک بخش مهندسی باشند و به یک مدیر مهندسی گزارش دهند. اما همین مهندسان ممکن است به پروژه های مختلفی منصوب شوند و ممکن است به مدیران پروژه نیز گزارش دهند. بنابراین برخی از مهندسان ممکن است مجبور باشند در نقش شغلی خود با چندین مدیر کار کنند.
2- ساختار سلسله مراتبی
مدل سلسله مراتبی محبوب ترین نوع نمودار سازمانی است. چند مدل وجود دارد که از این مدل گرفته شده است. در یک ساختار سازمانی سلسله مراتبی، کارکنان گروه بندی می شوند که هر کارمند یک سرپرست مشخص دارد.
مدل سلسله مراتبی، رایج ترین مدل از انواع مختلف ساختار سازمانی است. این حالت غالب سازماندهی در بین سازمانهای بزرگ است.
3- ساختار افقی
این یک نوع چارت سازمانی است که بیشتر توسط شرکت‌های کوچک و استارت‌آپ‌ها در مراحل اولیه خود اتخاذ می‌شود. استفاده از این مدل برای شرکت های بزرگتر با پروژه ها و کارمندان زیاد تقریبا غیرممکن است.
مهمترین نکته در مورد این ساختار این است که بسیاری از سطوح مدیریت میانی حذف شده است. این کار کارکنان را قادر می سازد تا سریع و مستقل تصمیم بگیرند. بنابراین یک نیروی کار خوب آموزش دیده می تواند با درگیر شدن مستقیم در فرآیند تصمیم گیری بهره وری بیشتری داشته باشد.
4 - ساختار شبکه
ساختار سازمانی شبکه به تجسم روابط داخلی و خارجی بین مدیران و مدیریت سطح بالا کمک می کند. آنها نه تنها سلسله مراتبی کمتری دارند، بلکه نسبت به سایر ساختارها غیرمتمرکزتر و انعطاف پذیرتر هستند.
ایده پشت ساختار شبکه مبتنی بر شبکه های اجتماعی است. ساختار آن بر ارتباطات باز و شرکای قابل اعتماد متکی است. هم داخلی و هم خارجی ساختار شبکه به دلیل داشتن لاستیک کم، کنترل بیشتر و جریان پایین تصمیم گیری چابک تر از سایر سازه ها دیده می شود.
5- ساختار بخش
در یک تقسیم بندی، انواع نمودارهای سازمانی دارای تقسیم بندی خاص خود هستند . شکل دیگری از ساختار نمودار سازمانی تقسیمی، ساختار چندبخشی است.
6) ساختار سازمانی خطی
ساختار سازمانی خطی یکی از ساده ترین انواع ساختارهای سازمانی است. اقتدار آن از بالا به پایین جریان دارد. برخلاف سایر ساختارها، خدمات تخصصی و حمایتی در این سازمان ها صورت نمی گیرد.مزیت اصلی ساختار سازمانی خطی را می توان ارتباط موثری دانست که ثبات را برای سازمان به ارمغان می آورد.
7) ساختار سازمانی مبتنی بر تیم
ساختارهای سازمانی مبتنی بر تیم از تیم هایی تشکیل شده است که در حین کار بر روی وظایف فردی خود به سمت یک هدف مشترک کار می کنند. آنها کمتر سلسله مراتبی دارند و ساختارهای انعطاف پذیری دارند که حل مسئله، تصمیم گیری و کار گروهی را تقویت می کند.